“We hebben gefaald”, stond op 11 februari te lezen in De Morgen. Commentator Bart Eeckhout beschrijft hoe de media qua berichtgeving over de gebeurtenissen in Keulen de grenzen overschreden hebben. Het is echter niet de eerste keer dat een dergelijk artikel in De Morgen verschijnt, waarbij “excuses” worden aangeboden voor het schrijven van stukken waar grove fouten in zitten of die onnodig polariserend werken.
Na de beledigende column van Hans Vandeweghe over Afrikaanse voetballers en de cartoon die de Amerikaanse president Barack Obama vergeleek met een aap, brak het Brusselse stadstheater KVS de banden met De Morgen, waarna er ook een opiniestuk van Bart Eeckhout verscheen, getiteld “Wij zijn geen racisten. Punt. Geen maar. Geen mits.” Daarin, naast de verdediging die de titel aangeeft, zou hij toegeven dat de berichtgeving van De Morgen onvolledig is: “Op het verwijt dat De Morgen een te blanke redactie heeft die onvermijdelijk met te blanke blik naar de wereld kijkt, pleiten wij schuldig.”
Het zal niemand verrassen dat zo’n “blanke blik” gevolgen heeft: een gelijkaardig voorbeeld zagen we na de “beruchte” uitzending van De Afspraak, met Younnes Delefortrie. De dag nadien verscheen in de krant een foto van Delefortrie die de wijsvinger opstak, en waar als beschrijving bijstond dat hij het IS-teken maakte. Naast de honderden andere betekenissen die dit kan hebben, is het voor moslims vaak een gebaar dat gepaard gaat met het uitspreken van de geloofsgetuigenis en die dus niets te maken heeft met terreur of IS. Na een storm van reacties verscheen er de volgende dag een minuscuul zinnetje in De Morgen om dit recht te zetten. Maar het kwaad was al geschied.
En hoewel we dergelijke correcties niet meer dan normaal vinden (en zelfs voorbeeldig zijn, want bij vele andere media komen ze niet zo ver om verontschuldigingen aan te bieden), vragen we ons af hoe vaak dit nog moet gebeuren voor media gaan inzien dat er iets structureel fout zit. Wanneer stoppen de rechtzettingen en zal er werk gemaakt worden van het aanpakken van de oorzaken?
Was het onvermijdelijk om zulke grove fouten te maken als die van de berichtgeving over Keulen? Neen, er zijn media geweest (zoals De Wereld Morgen) die voorzichtiger zijn omgegaan met de situatie en prioriteit hebben gegeven aan de pijnlijke vaststelling dat de feiten nog niet bekend waren. Er waren opiniemakers die gewaarschuwd hebben voor de paniekerige reactie van media en politici. Uiteindelijk is dit een self fulfilling prophecy: als de Duitse politie effectief de achtergrond van de daders verborgen heeft om hysterische reacties te vermijden tegenover vluchtelingen, dan hebben wij bewezen dat ze gelijk hadden, dat wij heel snel toegeven aan veralgemeningen en dat onze politici graag vervallen in paniekvoetbal om in peilingen te scoren.
Natuurlijk was het mogelijk zoiets te vermijden. Maar niet door redacties die herhaaldelijk dergelijke fouten maken. Is het niet duidelijk dat onze media hulp nodig hebben om te vermijden dat zulke situaties zich blijven herhalen? Wanneer gaan ze hulp vragen? Wanneer gaan ze nederig genoeg zijn om hulp te vragen van anderen? Kif Kif vzw probeert al jarenlang meer duiding te brengen in het dominante discours. Want de media beïnvloeden niet alleen onze samenleving maar oefenen ook impact uit op de politiek en het beleid. Correcte berichtgeving over zaken zijn van cruciaal belang voor een gezonde democratie. Want ondertussen blijven we schade berokkenen aan onze al broze superdiverse samenleving
