Is er in Vlaanderen te veel media-aandacht voor de gezondheid van Guy D’Haeseleer?

Ninoofs burgemeester Guy D’Haeseleer (Vlaams Belang) werd op 2 april met spoed naar het ziekenhuis gebracht met ernstige hepatitis. Zijn toestand bleek kritiek te zijn en een levertransplantatie bleek noodzakelijk. Sindsdien is er geen dag voorbijgegaan zonder dat de Vlaamse media berichtten over de gezondheidstoestand van de extreemrechtse burgemeester. Waar ligt de grens tussen het informeren van het publiek en het humaniseren van extreemrechts?

De VRT schreef zoveel over de gezondheidstoestand van D’Haeseleer dat de omroep er kijkersvragen over ontving. Ombudsvrouw Judit Verstraete beantwoordde die op 14 april in een artikel getiteld ”Beste nieuwsombudsvrouw, waarom zoveel aandacht voor de gezondheid van Guy D’Haeseleer?" 

Maar ook andere mediakanalen brengen frequent verslag uit van het verhaal over D’Haeseleers gezondheid: "Mijn familie is zelfs afscheid komen nemen", "Menselijke solidariteit overstijgt politieke meningsverschillen", "De moeilijke zoektocht naar een geschikte leverdonor: 'Er is een tekort aan organen'”... sinds zijn ziekenhuisopname bericht de Vlaamse pers dagelijks over de gezondheidstoestand van de Vlaams Belang-burgemeester. Waarom hechten Vlaamse media zoveel belang aan Guy D'Haeseleer?

De ‘BV-houding’

"De Vlaamse media besteden relatief veel aandacht aan de gezondheidstoestand van Guy D'Haeseleer, ook al is hij burgemeester van een vrij kleine stad en geen minister of partijvoorzitter. Dat lijkt op het eerste gezicht misschien verrassend," zegt Laura Jacobs, politicoloog aan de Universiteit Antwerpen.

Toch is de wetenschapper niet verbaasd. Volgens Jacobs is de grote media-aandacht in Vlaanderen te verklaren door de bekendheid van de Ninoofse burgemeester: "Hij is niet alleen bekend in Ninove of Oost-Vlaanderen, maar ook nationaal. Er werd zelfs een documentaire aan hem gewijd ('Wij zijn van Nienof!') waardoor mensen meer te weten kwamen over zijn persoonlijkheid. D’Haeseleer was ook de eerste Vlaams Belanger die burgemeester werd."

De documentaire waar Jacobs over spreekt illustreert een typisch Vlaams fenomeen: ‘BV-politici’. Iedereen die in Vlaanderen op televisie verschijnt en daardoor een beetje bekendheid vergaart, krijgt de titel ‘Bekende Vlaming’. Dat geldt voor zangers, acteurs, presentatoren, sportpersoonlijkheden én politici.

Sinds de jaren ’90 zijn er in Vlaamse amusementsprogramma’s op tv regelmatig politici te zien. Bert Anciaux, toenmalig voorzitter van de Volksunie, was een van de voortrekkers van dat fenomeen. Hij sprak zonder schroom over zijn privéleven in roddelbladen als Dag Allemaal. Het idee daarachter was het verkleinen van de kloof tussen politici en burgers.

De humanisering van extreemrechts

In tegenstelling tot Franstalig België is er in het noorden van het land geen cordon médiatique tegen extreemrechts. Maar dat betekent niet dat extreemrechts vrij spel heeft in de Vlaamse media, zegt Laura Jacobs: "Sommige journalisten vinden dat het Vlaams Belang aan bod moet komen omdat het een grote partij is. Maar aan de andere kant zijn er journalisten die van mening zijn dat het geen partij is als alle andere, en dat we moeten oppassen dat we hen niet humaniseren."

Over het algemeen worden Vlaams Belangers dan ook vooral uitgenodigd voor actualiteitenprogramma's zoals Terzake of De Afspraak, en niet voor amusementsprogramma's zoals quizzen.

Er zijn echter uitzonderingen: Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken was in mei 2019 te gast bij de VRT  om de 'skibidi' te dansen tijdens een grote verkiezingsshow georganiseerd door KetNet. Meer recent nam dezelfde Tom Van Grieken deel aan een parodievideo voor de uitreiking van de Kastaars!, de prijs voor het beste Vlaamse radio/tv-programma.

Ook Guy D'Haeseleer is een van de uitzonderingen die de regel bevestigen: na zijn verkiezingsoverwinning was hij te gast in ‘infotainmentprogramma's' zoals De Tafel van Gert. En in de krant Het Laatste Nieuws was te lezen dat de man goed kan strijken, dat hij niet zo’n goede klusser is en dat hij als geen ander een steak kan bakken.

Laura Jacobs reageerde destijds in een opiniestuk in De Standaard. "Hoewel de humaninterestbenadering in de politieke journalistiek niet nieuw is, mogen we bij radicaal-rechts een kritischer journalistieke benadering verwachten, omdat een aantal van hun beleidsvoorstellen simpelweg in strijd is met democratische waarden en mensenrechten.”, zo schreef de politicoloog.

Het risico van dit soort praktijken volgens Jacobs? "Het vermenselijken van extreemrechts. De media presenteren hen op deze manier als respectabele mensen en dat draagt bij aan het proces van normalisering, zoals we zien in Nederland en Frankrijk".

Marie-Rose Morel: een herhaling

De media-aandacht rond Guy D'Haeseleer doet denken aan Marie-Rose Morel, voormalig N-VA-politica die overstapte naar het Vlaams Belang en op 38-jarige leeftijd overleed aan kanker.

Deze 'bekende Vlaming' leed aan baarmoederhalskanker. Op haar blog deed ze bijna dagelijks verslag van haar pijnlijke strijd tegen de ziekte en schreef ze tegelijk haar gedachten over de actualiteit neer. Daarbij voegde ze een disclaimer toe: "De teksten hieronder staan los van mijn politieke betrokkenheid en zijn strikt persoonlijke overpeinzingen. Ik wil mijn politieke 'ik' niet vermengen met mijn zieke 'ik'.

Dit zorgt ongetwijfeld voor een martelaarseffect, merkt Laura Jacobs op: "Ook al zeggen veel mensen dat ze het verkiezingsprogramma van Vlaams Belang niet goed vinden, ze voegen vaak toe dat men een onderscheid moet maken tussen de persoon en diens ideeën".

De parallel is duidelijk voor Laura Jacobs: "Net als Guy D'Haeseleer was Marie-Rose Morel zeer bekend in Vlaanderen. Toen ze ziek werd, maakte haar hoedanigheid als politicus plaats voor die van de persoon Morel, een strijdster. "

Bij haar begrafenis kwamen ongeveer 2.500 mensen samen in de kathedraal van Antwerpen om Morel te herdenken. In het noorden van het land rouwden de mensen om het verlies van een heldin in de strijd tegen kanker. In het zuiden nam men aanstoot aan het eerbetoon aan deze ‘sterpolitica van extreemrechts’.

Een evenwicht vinden

Volgens Laura Jacobs zijn evenwicht en een kritische benadering de sleutelwoorden: "Enerzijds voelen sommige Vlaams Belang-parlementsleden zich gediscrimineerd door de media. Anderzijds passen sommige journalisten zelfcensuur toe: ze zijn soms bang om kritiek te krijgen als ze het Vlaams Belang niet op dezelfde manier behandelen als andere partijen."

Wel of geen verslag doen, journalisten moeten een keuze maken. VRT-ombudsman Judit Verstraete antwoordt de VRT-lezer: "Je kunt je wel afvragen of dat nodig is. Enige terughoudendheid lijkt mij hier nu toch wel aan de orde. Het blijft om een heel persoonlijke situatie gaan. Het is niet omdat de informatie voorhanden is, dat ze ook gebracht moet worden. De redactie maakt dus beter bij elke update een afweging of dit de persoonlijke situatie voldoende overstijgt om erover te berichten."

Dit is een vertaling van het artikel 'Les médias flamands parlent-ils trop de Guy D’Haeseleer (VB) et de sa santé ?' dat op 16 april verscheen bij de RTBF.